دکتر فرامرز شمسیان متخصص اپتومتریست در یادداشتی به خبرگزاری سینا از خرید عینک در زندگی افرادی که دید خوب در آنها نیاز به این وسیله دارد، فرآیندی است که باید در بازه های زمانی مشخصی تکرار شده و نکاتی هم در آن مورد توجه قرار گیرد سخن گفت.
عینک وسیله ای است اپتیکی که با تغییر همگرایی و واگرایی پرتو های نوری میتواند عیوب انکساری را تصحیح کند. قدرت همگرایی یا واگرایی هر عدسی با واحدی به نام دیوپتر اندازه گیری میشود. عدسی عینک، قرنیه و عدسی چشم مجموعاً قادر خواهند بود تا تصویر واضحی را بر روی شبکیه ایجاد کنند.
نزدیک بینی
اگر دچار نزدیک بینی هستید، قدرت همگرایی عدسی و یا قرنیه چشم شما آنقدر زیاد است که باعث شکست بیش از حد نیاز پرتوهای نورانی خواهد شد. این شرایط موجب تشکیل تصویر اشیای واقع در فواصل دور(بیش از شش متر) در جلوی شبکیه چشم خواهد شد. در این شرایط چون تصویر تشکیل شده بر روی شبکیه نبوده و در جلوی آن تشکیل شده است، تاری در دید ایجاد میشود. با استفاده از یک عدسی واگرای مناسب که معمولاً با علامت (-) نشان داده میشود، قدرت همگرایی چشم کاهش داده شده تا تصویر واضحی از اشیاء دور بر روی شبکیه تشکیل شود.
دور بینی
در رابطه با درمان دور بینی از یکی عدسی هم گرا استفاده میشود. چرا که در دوربینی قدرت هم گرایی چشم کمتر از حد مطلوب بوده و تصویر شیء نزدیک، در حالتی که چشم قدرت تطابق آن را نداشته باشد در پشت شبکیه تشکیل میشود. این شرایط در بینایی نیز موجب بروز تاری در دید میشود.لذا افراد دوربین برای دیدن اشیای که در نزدیکیشان قرار دارد نیاز به عینک پیدا میکنند. بر خلاف عینکهای دید نزدیک بین، عینک دور بین با علامت (+) نشان داده میشود.
آستیگماتیسم
در چشم مبتلا به آستیگماتیسم مقدرت همگرایی پرتوها در نصفالنهارهای مختلف یکسان نبوده و در نتیجه همگرایی پرتوها در راستاهای مختلف یکسان نخواهد بود. در چنین شرایطی پرتوها ممکن است در راستا و موقعیتهای مختلفی نسبت به هم و نسبت به شبکیه متمرکز شوند. برای تصحیح چشم این افراد از عدسیهای استوانه ای همگرا و یا واگرا به نسبت نوع آستیگماتیسم آنها استفاده میشود.
پیر چشمی
در افراد مبتلا به پیر چشمی به علت کاهش توانایی چشم در افزایش قدرت انکساری، برای دید نزدیک مشکلاتی ایجاد خواهد شد. در این شرایط فرد ممکن است از یک عینک بای نزدیک و در صورت نیاز از عینک دیگری برای دور استفاده کند.بر اساس سایر نیازهای بینایی در یک فرد مبتلا به پیر چشمی عینکها و عدسیهای مختلفی تجویز خواهد شد.
انواع عدسیها متداول
عدسیهای متداول در کل به دو دسته شیشه ای و پلاستیکی طبقه بندی میشوند. عدسیهای شیشه ای که قدمت بیشتری هم دارند، غالباً دوام بیشتری نسبت به عدسیهای پلاستیکی دارند، زیرا بر خلاف عدسیهای پلاستیکی دیرتر خش بر میدارند، ولی عدسیهای شیشهای شکنندگی بیشتری دارند و این امر میتواند برای چشمها خطرناک باشد. حسن عدسیهای پلاستیکی، امکان ایجاد پوششهای مختلف ضد بخار، ضد انعکاس، جاذب پرتوهای ماوراءبنفش، جاذب پرتو مادون قرمز، ضد خش و ... است که این پوششها هر یک به نوعی ایمنی چشم را افزایش میدهند و عملکرد بینایی را بهبود میبخشند. نوع خاصی از انواع عدسیهای پلاستیکی عدسیهای پلی کربنات هستند که مقاومت زیادی در برابر ضربه و شکستگی دارند، لذا به عنوان عینک ایمنی در برخی مشاغل و یک عینک مطمئن در ورزشکاران محسوب میشود.
عدسیهای شیشه ای یا پلاستیکی میتوانند از نوع فتوکرومیک باشند. این نوع از عدسیها در مقابل نور شدید (به ویژه طول موجهای کوتاه نور) تغییر رنگ داده و بهرنگهای خاکستری و قهوه ای با تیرگیهای متفاوت تبدیل خواهند شد. کاهش شدت نور در این عدسیها باعث بازگشت رنگ آن به حالت عادی میشود.
گاهی عدسیهای پلاستیکی و شیشه ای ضریب شکسته بیشتری نسبت به حالت معمول داشته و این امر باعث کاهش ضخامت عدسی برای یک نمره معین خواهد شد. به این عدسیها، عدسیهای فشرده گفته میشود.
به نوع دیگری از عدسیها که در انحنای سطوح آن برای ایجاد شرایط انکساری بهتر و خطای اپتیکی کمتری تغییرات اعمال شده، عدسیهای آ سفر یک(غیر کروی) گفته میشود. این تغییرات در انحنای عدسی موجب کاهش خطاهای عدسی، نازکتر شدن آن و طبعاً سبکتر بودن آن خواهد شد. نتیجه کاربرد این عدسیها ایجاد کیفیت بهتر دید خواهد بود. در افراد دچار پیر چشمی و یا برخی از اختلالات چشمی کودکان و نوجوانان از چشم دوربین عدسیهای ویژه دو کانونی یا چند کانونی و یا عدسیهای تدریجی استفاده میشود. این عدسیها باعث خواهند شد که محدوده دید فرد در فواصل گوناگون به نحو چشمگیری بهبود یابد.
ساختار عینک
عینک دارای اجزاء و بخشهای مختلفی است که در ادامه به آنها میپردازیم
پل یا دماغه عینک
این بخش در حدود 90 درصد وزن عینک را روی بینی فرد توزیع میکند، لذا ساختار، جنس و ابعاد آن میتواند نقش مهمی در توزیع مناسب این وزن بر روی بینی داشته باشد. متداولترین انواع این قسمت از عینک عبارتند از:
بالشتکهای یا پد های قابل تنظیم: این نوع رایجترین پل بینی در عینکها به شمار میرود و شامل بالشتکهای کوچکی است که در دو طرف بینی قرار میگیرند. قابل انعطاف بودن آن هاو استفاده از انواعی که حساسیت پوستی ایجاد نمیکنند و بر روی پوست کمتر میلغزند، میتواند راحتی بیشتری را برای فرد ایجاد کند.
دماغه زینی شکل
نوع دیگری از انواع دماغه های عینک هستند که بایستی شکل و انحنای همسان با بینی فرد داشته باشد تا کاملاً عینک در حالت تعادل روی بینی فرد قرار گیرد.
دماغه سوراخ کلیدی
این قطعه در عینکهایی که جنس کائوچویی دارند، وجود دارد و به گونه ای طراحی شده است که وزن عینک توسط بخشهای جانبی دماغه بر روی بینی بیمار اعمال میشود.
دسته(TEMPLE)
بخش دیگری که در ایجاد پایایی و راحتی نقش مهمی را در عینک ایفا میکند دسته عینک است. دستههای عینک ممکن است به صورت متداول باشند و در انتهای خود خمیدگی داشته باشند که در پشت گوش قرار میگیرد. به این دستهها SKULL TEMPT گفته میشود.
اگر بخش انتهایی دسته فنری باشد میتواند پایداری بیشتری در حفظ موقعیت قاب ایجاد کند . به این نوع دستهها Comfort Cable Temples گفته میشود.
در صورتی که بخش انتهای فاقد هر گونه انحنا باشد، با فشار به دو طرف سر باعث حفظ مکان عینک میشود و به آنها دسته های Library گفته میشود.