مدير كل اداره نظارت و ارزشيابي سينماي حرفه‌اي وزارت

سنتوری اکران نشد و سر از پیاده‌روهای شهر درآورد. طرفداران مهرجویی، هواداران دولت را متهم کردند که به‌سبب حمایت آقای کارگردان از نامه‌ی اعتراضی ۴۵ سینماگر از مسئولان فرهنگی کشور و انتقاد به وضعیت فعلی این حوزه، از او انتقام‌ گرفته اند. درمقابل، عده‌ای اعتقاد داشتند که خود مهرجویی فیلمش را روانه کوچه‌وبازار کرده‌است. باوری که منطقی به نظر نمی‌رسد.

روزنامه را که بستم، بلافاصله با یکی از دوستانم که از طرفداران جدی سینمای مهرجویی و مشتاق دیدن سنتوری‌ست، تماس گرفتم. بااشتیاق پرسیدم: «سنتوری اومده... دیدیش؟» با خونسردی در جوابم گفت: «می‌دونم... نه، ندیدمش.» پرسیدم: «چرا؟» گفت: «تهیه‌کننده گفت نخرید...» این عکس‌العمل منطقی بسیاری از خوره‌های سینماست به انتشار نسخه‌ی غیرقانونی فیلم «سنتوری» هجدهمین اثر داریوش مهرجویی که به‌زعم اهالی سینما، شاه‌کاری تمام‌عیار از این پیر سینمای ایران به شمار می‌رود.

در روزهای پس از جشنواره، مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به بهانه‌ی استفاده از صدای "محسن چاووشی"، خواننده‌ای زیرزمینی که صدایش مجوز پخش ندارد، فیلم را به محاق بردند. صاحبان فیلم درنهایت رضایت دادند که این صدای غیرمجاز! را از فیلم حذف کنند.

با این‌ همه، نغمه‌ی «سنتوری» ماه‌ها در پیچ‌وخم ارشاد بالا و پایین شد و در این میان، چند بار و ازجمله در جشنواره بوسان به نمایش گذاشته‌شد. نمایش‌هایی که به قول یکی از مسئولان ارشاد بدون مجوز صورت گرفته‌بود و جزو دلایل انتشار غیرقانونی فیلم در داخل کشور ارزیابی شد.

 عاقبت هم «سنتوری» اکران نشد؛ بلکه گرفتار فاجعه‌ای شد که پیش‌تر بسیاری از کارشناسان حوزه‌ی سینما منتظر وقوعش بودند؛ اکران در پیاده‌رو. آخرین اثر داریوش مهرجویی که در این سال‌ها فیلم‌هایش بیش از گذشته رنگ خاکستری تیره‌ی اجتماع بر خود گرفته‌اند و ازهمین‌روی، مخاطبان بسیاری را نیز روانه سالن‌های سینما کرده‌اند، تمام فاکتورهای لازم برای تبدیل شدن به فیلمی پرفروش را دارا بود؛ حکایت جوانی عصیان‌گر که هم‌چنان‌که معتاد است، خوش‌قیافه است و صدای مخملی خش‌داری دارد. موضوعاتی هم‌چون اعتیاد، عشق، موسیقی، فلاکت و شاید رستگاری را به این اسم‌ها اضافه کنید، بهرام رادان، گل‌شیفته فراهانی، مسعود رایگان، محمد سلوکی و... تا دلایل پرفروش بودن سنتوری بر شما نیز مسجل شود.

اما سنتوری اکران نشد و سر از پیاده‌روهای شهر درآورد. طرفداران مهرجویی، هواداران دولت را متهم کردند که به‌سبب حمایت آقای کارگردان از نامه‌ی اعتراضی ۴۵ سینماگر از مسئولان فرهنگی کشور و انتقاد به وضعیت فعلی این حوزه، از او انتقام‌ گرفته اند. درمقابل، عده‌ای اعتقاد داشتند که خود مهرجویی فیلمش را روانه کوچه‌وبازار کرده‌است. باوری که منطقی به نظر نمی‌رسد.

 واکنش‌هایی نیز از سوی هر دو جریان صورت گرفت. تهیه‌کننده، مسئولان ارشاد را متهم کرد و مقامات وزارت ارشاد تهیه‌کننده را به‌سبب نمایش فیلمش در جشنواره‌های خارجی مقصر قلمداد کردند. دانشجویان دانشگاه هنر نیز تجمع اعتراض‌آمیزی برگزار کردند و خواستار اکران «سنتوری» شدند. یک روزنامه‌ی صبح هم در ایده‌ای ابتکاری شماره‌حساب مشترک کارگردان و تهیه‌کننده را منتشر کرد تا بینندگان «سنتوری» که احتمالا وجدانشان به درد آمده، با واریز وجه به این حساب، به سینمای مستقل کمک کرده و ضربه‌ای که به این سینما وارد آمده را جبران کنند.

در این میان اما نکته‌ای بسیار مهم مغفول ماند؛ این‌که "چرا انتشار غیرقانونی سنتوری چنین تأثر بر انگیز به نظر رسید؟"

 در چند سال اخیر، با رشد تکنولوژی‌های نوین در عرصه سیستم‌های ویدئویی و با توجه به خلأ قانونی عمیقی که در زمینه‌ی حقوق مؤلف در ایران وجود دارد، شاهد تکثیر و انتشار آثار سینمایی بسیاری اعم از داخلی و خارجی در کشور بوده‌ایم. این شبکه‌های توزیع و تکثیر چنان حرفه‌ای و گسترده هستند که به‌رغم تلاش‌های بی‌شائبه‌ی مأموران نیروی انتظامی، هم‌چنان به حیات خود ادامه می‌دهند. در چند سال گذشته، بسیاری از آثار سینمایی، در حین اکران و یا بلافاصله پس از آن، در پیاده‌روهای شهر اکران شده‌اند. نمونه‌ی بارز آن، «اخراجی‌ها»ی مسعود ده‌نمکی بود که هم‌زمان با روزهای واپسین اکران، به پیاده‌روها آمد و واکنش‌های بسیاری را برانگیخت.

اما ماجرای انتشار «سنتوری» ازآن‌جهت بسیار متأثرکننده است و درواقع به فاجعه می‌ماند که این فیلم به نوعی «جوان‌مرگ» شده. فیلمی که می‌توانست در پرده‌ای عریض و خلسه‌ی سالن تاریکی ـ‌که فقط فیلم‌بین‌‌های حرفه‌ای معنی آن را می‌فهمند ـ‌ دیده‌شود، حالا باید پنهانی و دور از وجدان آگاه آدمی دیده‌شود.