از مواردي که ناشران شرکتکننده در بيست و چهارمين نمايشگاه کتاب به آن اشاره ميکردند، پايين آمدن ميزان فروش کتاب بود. بعضي آن را به پايين آمدن قدرت اقتصادي مردم و حذف يارانهها نسبت ميدادند

نمايشگاه کتاب تهران که هرسال، ارديبهشت ماه برگزار ميشود، يکي از مهمترين رويدادهاي فرهنگي در ايران است. نمايشگاهي که ميتواند فرصت و امکان خوبي براي ارتباط اهالي دانش و فرهنگ با يکديگر باشد اما تنها به يک فروشگاه بزرگ کتاب تبديل شده است.
نمايشگاه کتاب به يک کتابفروشي بزرگ تبديل شده است
به گزارش خبرگزاري ميراث فرهنگي نمايشگاه کتاب تهران که هرسال، ارديبهشت ماه برگزار ميشود، يکي از مهمترين رويدادهاي فرهنگي در ايران است. تقريبا همه ناشران ايراني و چند ناشر خارجي در اين نمايشگاه شرکت ميکنند و به ارائه آثار تازه خود ميپردازند. مخاطبان هم مجالي مييابند تا به يک فروشگاه بزرگ کتاب بروند و آنچه لازم دارند را تهيه کنند. امکاني که در مواقع ديگر سال، به ندرت در اختيارشان قرار ميگيرد
بيست و چهارمين نمايشگاه بينالمللي کتاب تهران، از 14 ارديبهشت ماه، کار خود را در مصلاي امام خميني آغاز کرده است. نمايشگاهي که به نظر ميرسد به برطرف کردن پارهاي از مشکلات سالهاي پيش پرداخته است. براي نمونه آنگونه که ناشراني چون حوض نقره و ماهور و هرمس و آموت و علمي- فرهنگي و ترفند ميگويند، واگذاري غرفهها منظمتر بوده و در زمان بهتري انجام گرفته است به گونهاي که ناشران فرصت کافي براي چينش غرفه ها را داشتهاند.
دستگاههاي کارتخوان، يکي از مشکلات هميشگي و جدي ناشران شرکت کننده در نمايشگاه، طي سالهاي گذشته بودند؛ مشکلي که امسال برطرف شده است. دستگاهها از همان روز نخست نمايشگاه در اختيار ناشران قرار گرفته و غرفهداران و خريداران کتاب، به راحتي و بدون ايجاد دردسر و مشکل توانستهاند از آن استفاده کنند.گرچه اين مشکل در سالن کودک و نوجوان، همچون سالهاي گذشته به چشم ميخورد.
امسال هم مثل سالهاي گذشته، غرفهبندي ناشران براساس حروف الفبا بود. اين روش خوبيها و بديهاي خاص خود را دارد. خوب است چون ميتوان ترتيبي را پي گرفت و به ناشر مورد نظر رسيد، بد است به اين خاطر كه نميتوان موضوع خاصي را دنبال كرد به اين معني كه ناشران كتب مذهبي در كنار ناشران ادبي و هنري جاي مي گيرند و كسي كه براي مثال به دنبال كتابي خاص با موضوعي ويژه است نميتواند به راحتي كتاب مورد نظر را بيابد. انتشارات سازمان ميراث فرهنگي، روزنه، سازمان نقشه برداري كشور، فرهنگ و هنر و... از جمله ناشراني هستند كه كتابهاي مرتبط با گردشگري و ميراث فرهنگي را منتشر كرده در اختيار علاقهمندان قرار دادهاند اما چينش غرفهها به گونهاي نيست كه ناشراني كه در يك زمينه فعالينت ميكنند، كنار هم جاي بگيرند و بازديدكنندگان به راحتي بتوانند كتابهاي مورد نظر خود را به راحتي انتخاب كنند.
اندازه غرفهها هم، چون سالهاي گذشته براساس تعداد کتابهاي منتشر شده بود. گرچه نشر ماهور براين بود که با وجود داشتن 30 عنوان اثر تازه، چيزي به متراژ غرفهاش به نسبت سال پيش افزوده نشده و يا نشر ترفند ادعا ميکرد بعضي ناشران، به چهت ارتباطاتي که داشتهاند، بدون توجه به تعدا کتابهاي تازهشان، غرفه بزرگ تري را در اختيار گرفتهاند.
از ديگر مواردي که ناشران شرکتکننده در بيست و چهارمين نمايشگاه کتاب به آن اشاره ميکردند، پايين آمدن ميزان فروش کتاب بود. بعضي آن را به پايين آمدن قدرت اقتصادي مردم و حذف يارانهها نسبت ميدادند و ميگفتند: تا زماني که شکم مردم سير و نياز اوليهشان برطرف نشود نميتوانند به نيازهاي ثانويه توجه کنند اما برخي ديگر معتقد بودند مردم ديگر از کتابهاي الکترونيک و شنيداري استفاده ميکنند چراکه شرايط و مناسبات زندگي امروز تغيير کرده است.
نمايشگاه يا فروشگاه بزرگ کتاب؟
نمايشگاه کتاب تهران، سالهاست به يك فروشگاه بزرگ كتاب تبديل شده در صورتي که نمايشگاه، مكاني براي ارتباط ناشران با يكديگر و با نويسندگان و شاعران و تصويرگران يا حتي مكاني براي ارتباط بيشتر پديدآورندگان با مخاطبان كتاب است. مگر در ابر شهر تهران چند كتابخانه و كتابفروشي وجود دارد كه مردم در طول سال بتوانند به آن مراجعه و كتابهاي مورد نياز خود را تهيه كنند؟ بگذريم از اينکه پاييز سال گذشته تعدادي از کتابفروشيهاي خيابان کريمخان به خاطر مشکلات اقتصادي و نبود پشتيبانيهاي دولتي، کتابفروشي خود را تعطيل و به تغيير کاربري فکر کردند.
حالا اين وضعيت را به شهرهاي ديگر، بهويژه شهرهاي كوچك تعميم دهيد.آن وقت شايد به مردم حق بدهيد كه از گوشه و كنار براي خريد كتابهاي مورد نياز خود به تهران بيايند. اما اين برعهده مسئولان شهري از يك سو و متوليان فرهنگي از ديگرسوست كه شرايط بهتري را براي بازديدكنندگان از نمايشگاه كتاب فراهم آورند و اين شرايط بهتر تنها در غرفههاي اغذيه فروشي كه فضاي نسبتا وسيعي از نمايشگاه را به خود اختصاص دادهاند خلاصه نميشود.
هنوز برگزاري هرنمايشگاه، به ايجاد ترافيكي سنگين در منطقه و قفل شدن خيابانهاي اطراف منجر ميشود و رفت و آمد شهروندان را مختل ميكند. اين در حالي است كه از سالها پيش تاكنون، شهرداري از طرحي با عنوان شهر آفتاب در نزديكي حرم امام خميني (ره) سخن گفته؛ طرحي كه در صورت اجرايي شدن، تا اندازهاي مشكلات اينچنيني را برطرف ميكند
گردآوري کتابهاي علي اشرف درويشيان از سطح نمايشگاه سال گذشته تعدادي از کتابها که مسئولين کميته نظارت و ارزشيابي براين بودند عرفان التقاطي را ترويج ميکند از سطح نمايشگاه گرداوري شد؛ امسال قرعه به نام علي اشرف درويشيان، داستاننويس و پژوهشگر افتاد. گويي برخورد متوليان فرهنگي، تا اندازهاي سليقه اي است به اين معني كه وزارت ارشاد به بعضي كتابها، مجوز نشر ميدهد و بعد از ارائه آن در نمايشگاه كتاب، خودداري ميكند. از اين ميان ميتوان به جمعآوري کتابهاي علي اشرف درويشيان چون «سالهاي ابري، داستانهاي محبوب من و افسانهها و مثلهاي کردي» که از سوي نشر چشمه منتشر شده بود و «نگران نباش» از مهسا محبعلي و «بطالت» از احسان نوروزي اشاره کرد. گرچه بعضي ناشران چون نشر ترفند براين باور بودند که امسال، شرايط بهتري حاکم بوده است؛ براي نمونه، سال گذشته با ارائه و فروش کتاب«شاهنامه و فمنيسم» مخالفت کردند اما امسال، مانعي در اين زمينه وجود نداشت.
سردرگمي مردم و عدم اطلاعرساني درست، يكي از مشكلات بود كه مراجعهكنندگان به نمايشگاه كتاب با آن دست به گريبان بودند. بازديدكنندگان نميدانستند كتابي که ميخواهند را بايد از كدام ناشر تهيه كنند و كساني هم كه در مقام پاسخگو در نمايشگاه حضور يافته بودند، نميتوانستند آن گونه كه شايد و بايد بازديدكنندگان را راهنمايي كنند و اين ضعفي بود كه هرسال، بهچشم ميخورد؛ امسال وضعيت اطلاعرساني بهتر از سالهاي پيش بود گرچه هنوز هم کمبودها و نارساييهايي وجود داشت. تهويه نمايشگاه يکي ديگر از مسايلي است که بايد به ان توجه شود. با توجه به فضا و تعداد بازديدکنندگان، گاه نفس کشيدن در غرفهها، سخت ميشود.
در هر حال به نظر ميرسد همه نهادها و سازمانهاي مرتبط بايد دست به دست هم دهند و كودك و بزرگسال را به كتابخواني دعوت كنند. به اين معني كه آموزش و پرورش بايد بچهها را به كتاب خواندن تشويق كند و كتابهاي خوب را در اختيارشان بگذارد نه اينكه ذوق بچهها را از بين ببرد و تنها به محفوظات كوتاهمدتشان فكر كند. صدا و سيما هم بهتر است به جاي اينكه از صبح تا شب بانك و انواع خوراكيها را تبليغ كند، به خوراك فكري مردم بينديشد. در كدام فيلم و مجموعه و برنامه تلويزيوني، به جز برنامههاي علمي با مخاطب خاص، از كتابخانه حتي به عنوان دكور استفاده شده تا مردم با كتاب اشنا شوند؟! چند كتابخانه عمومي در سطح شهر وجود دارد كه مجهز به داستانهاي خوب و خواندني و كتابهاي تازه باشند؟! وضعيت زندگي مردم به گونهاي هست كه با آسايش خيال كتاب بخوانند؟