بخشي از مهم‌ترين اخبار مربوط به رويدادهاي حوزه كتاب در سال گذشته ميلادي، به جواير متعدد ادبي اختصاص دارد و نيز درگذشت چند نويسنده سرشناس و جريان‌ساز كه مرگشان نيز بر جريان ادبي دنيا تاثيرگذار بوده است. بر اين اساس عمده‌ترين اين اخبار از نظرتان مي‌گذرد.

ژانويه/ جايزه و تهديد
نخستين خبر هيجان‌انگيز و باورنكردني در اين ماه، اين بود كه كميك بوك‌هاي «مارول» دوباره ماجراهاي «اسپايدرمن» را پي مي‌گيرد.

در همين ماه دوريس لسينگ كه به عنوان برنده جايزه نوبل 2007 انتخاب شده و به دليل كهولت از سفر به هلسينكي باز مانده بود، در لندن جايزه‌اش را دريافت كرد. اين در حالي بود كه 13 نفر در تركيه به اتهام برنامه‌ريزي براي ترور اورهان پاموك برنده جايزه نوبل اين كشور، دستگير شدند.

فوريه/ مرگ رمان نو فرانسه
در كتابخانه‌هاي انگلستان «جيمز پترسون» به عنوان نويسنده‌اي كه بيشترين درخواست براي به امانت گرفتن كتاب‌هاي او وجود دارد، جايگزين «ژاكلين ويلسون» شد. اين در حالي بود كه هيچ يك از اين دو نويسنده در فهرست اوليه نامزدهاي جايزه بوكر كه در اواخر همين ماه معرفي شد، حضور نداشتند. «آلن روب گريه» بنيانگذار سبك «رمان نو» فرانسوي در همين ماه درگذشت.

مارس/ خاطرات دروغين، جنجال و افتخار
اين ماه، ماه انتشار خاطرات دروغين بود؛ كتاب «زندگي با گرگ‌ها» اثر ميشا دفونسكا در فهرست پرفروش‌ها جاي گرفت. نويسنده در اين كتاب ادعا كرده بود در جريان جنگ جهاني و در حالي كه كودكي در حال فرار از نازي‌ها بوده، در جنگل با گرگ‌ها زندگي كرده است و... اما خيلي زود فاش شد كه اين داستان، ساخته و پرداخته ذهن نويسنده بوده است. از همين رو اين كتاب از فهرست كتاب‌هاي حوزه خاطرات خارج شد و در فهرست رمان‌ها جاي گرفت.

به فاصله اندكي اعلام شد كتاب خاطرات «مارگارت ب.جونز» نيز غيرواقعي است. او در كتابش خود را زني دورگه از خيابان‌هاي پايين لوس‌آنجلس معرفي كرده بود كه براي ادامه زندگي به مبارزات مختلفي دست زده است؛ اما بعدها مشخص شد اين كتاب نه تنها توسط او نوشته نشده، كه اساسا او زني سفيد پوست، تحصيل كرده و از طبقه مرفه بوده و با نام مستعار اين كتاب را منتشر كرده است!

در همين ماه دادگاه جي.كي رولينگ عليه نويسنده‌اي آمريكايي كه مي‌خواست دايرةالمعارفي درباره هري پاتر بنويسد تشكيل شد و رولينگ اعلام كرد اجازه چنين بهره‌برداري‌هايي از كتابش را به كسي نمي‌دهد. البته مردم جهان و خواننده‌هاي رولينگ، ديگر به شكايت‌هاي متعدد نويسنده محبوبشان عادت كرده‌اند. او به هر بهانه‌اي از اشخاص مختلف كه به نظر او قصد بهره‌برداري و سوء استفاده از شخصيت‌هاي داستاني‌اش را دارند به مراجع قضايي شكايت مي‌كند. آيا رولينگ به دست خود از محبوبيتش خواهد كاست؟

در همين ماه، نيويورك شاهد يك حراجي بي‌نظير هم بود. «چارلز ديكنز» پس از 35 سال به حراج گذاشته شد. اين در حالي بود كه نخستين نسخه منتشر شده از كتاب «هابيت» تالكين هم در يك حراجي ديگر به قيمت 60 هزار پوند به فروش رسيد. در همين ماه روشن شد كه يك نفر از هر 10 نفر دانش آموز«برايتون» به جاي خواندن آثار ديكنز با تماشاي آثار كلاسيك او سر كلاس مي‌رود و درس پس مي‌دهد.

با اعلام نام «سونيا هارت‌نت» به عنوان برنده جايزه كتاب كودك آستريد ليندگرين، نام اين نويسنده به عنوان برنده گران‌ترين جايزه كتاب كودك سال ثبت شد. اين در حالي بود كه «بها طاهر» به عنوان برنده جايزه بوكر عربي معرفي شد. او اين جايزه را با رمان «غروب بهشت» از آن خود كرد. «كيت كريستنسن» نيز جايزه قلم فاكنر 2008 را براي رمان «مرد بزرگ» به خود اختصاص داد. كتاب «يك خودآموز دم‌دستي: اگر مي‌خواهيد راي به تعطيلي روابطتان بدهيد، از پايتان استفاده كنيد»، نيز به عنوان كتابي با عجيب‌ترين عنوان سال انتخاب شد.

«آرتور سي.كلارك» نويسنده بزرگ آثار علمي - تخيلي در همين ماه در 90 سالگي درگذشت. آيا بايد سال 2008 را سال مرگ نويسندگان بزرگ بناميم؟

آوريل/ از خاطرات لويي شانزدهم تا پوليتزر
در اين ماه اگر چه كتاب خاطرات تقلبي منتشر نشد، اما كتاب «خاطرات پنهان لويي شانزدهم» كه درباره پادشاه فرانسه نوشته شده بود، سر و صدا آفريد. نويسنده اين كتاب اعلام كرده بود اين كتاب با توجه به خاطرات روزنوشت دو ماه زندگي مشترك «ورونيكا باكلي» با پادشاه فرانسه نوشته شده؛ در حالي كه بعدا روشن شد اصلا چنين خاطراتي در كار نبوده است.

در همين ماه «ليلي آلن» در حالي از رقابت در جايزه «اورنج» باز ماند كه «انجمن انگليسي ملكه» از كتاب او به عنوان برترين كتاب شعر سال نام برد.

«جناب پيپ» رماني به قلم لويد جونز نيز توانست جايزه «كراياما» را از آن خود كند. اين در حالي بود كه «جونات دياز» هم با رمان «گزارشي از زندگي شگفت‌انگيز اسكار وائو» برنده جايزه داستان پوليتزر شد. «سينتيا اوزيك» نيز جايزه 50 هزار دلاري «قلم مالامود» را براي داستان كوتاه و جايزه 20 هزار دلاري «قلم ناباكوف» را براي «قدرت به كمال رسيده‌اش در نوشتن» دريافت كرد. «خوان گلمن» شاعر آرژانتيني نيز جايزه سروانتس و «گراهام راب» جايزه «اونداتجه» را از آن خود كردند.

مي/ موفقيت براي نويسندگان كتاب‌هاي كودكان
ماه مي با خبر تكان‌دهنده‌اي همراه بود مبني بر اين‌كه آنچه تاكنون به عنوان استخوان‌هاي بازمانده از «فريدريش شيلر» شناخته مي‌شد، از آن او نبوده است!

به دنبال موفقيت‌هايي كه يكي ـ دو خواننده با نوشتن كتاب كودك كسب كرده بودند، «گري هاليول» ترانه‌سرا و خواننده نيز وارد اين عرصه شد و عنوان موفق‌ترين كتاب كودك سال را با انتشار مجموعه‌اي از كتاب به دست آورد. قهرمان اين كتاب، يك دختر بامزه كوچولو با موهاي قرمز بود.

حنيف قريشي از دوره‌هاي نوشتن خلاق به عنوان «بيمارستان جديد ذهني» ياد كرد و نويسندگان كودك به مخالفان طبقه‌بندي كتاب‌هاي كودك بر مبناي سن پيوستند.

جايزه «آرتور سي‌.كلارك» براي داستان‌هاي علمي – تخيلي به كتاب ترسناك «مرد سياه» اثر «ريچارد مورگان» رسيد و «پل فرهيگن» نويسنده بلژيكي براي رمان «اومگاي كوچك» جايزه داستان خارجي مستقل را به خود اختصاص داد.
در همين ماه، «نوآلا اوفائولين» نويسنده ايرلندي درگذشت.

ژوئن/ جوايز ادبي و باز هم جنجال
كتاب‌فروش‌ها با راه يافتن رمان «بي‌پروا» اثر «سباستيان فالكز» به قفسه كتاب‌هايشان كه قسمت جديدي از داستان جيمز باند، مامور 007 بود، با جنجال‌ جديدي رو‌به‌رو شدند. با انتشار كتاب جديدي به قلم «دريك والكات» درباره «وي.اس نايپل» نويسنده هندي برنده جايزه نوبل كه او را به عنوان انساني خودخواه تصوير كرده بود، موجي از مبارزات قلمي اين دو نويسنده در نشريات به راه افتاد و موافقان و مخالفاني را با خود همراه كرد.

از ديگر وقايع مهم ادبي اين ماه، انتخاب «رز تريمن» به عنوان برنده جايزه اورنج سال بود. او اين جايزه را با نوشتن رمان «جاده‌اي به سوي خانه» از آن خود كرد. اين در حالي بود كه «جوانا كاونا» نيز جايزه اورنج را براي نوشتن اولين كتابش دريافت كرد. «راوي هيج» نويسنده لبناني نيز براي نوشتن رماني به سومين زبانش جايزه 100 هزار دلاري ايمپك دوبلين را دريافت كرد. او اين جايزه معتبر را براي رمان «بازي دنيرو» گرفت.

مدال «كارنگي» و «كيت گرينوي» نيز به «فيليپ راوي» و «اميلي گراوت» رسيد. «نيكيتا لالواني» نيز براي كتاب «آزادي» برنده جايزه 10 هزار پوندي «دزموند اليوت» شد. «مارك ليناس» هم با نوشتن كتابي درباره گرماي زمين جايزه «انجمن سلطنتي انگلستان» را از آن خود كرد.

جولاي/پيشتازي نويسندگان زن
در اين ماه اعلام شد «جي.كي رولينگ» با 150 ميليون پوند دارايي، ثروتمندترين نويسنده جهان است؛ تا به اين ترتيب، نخستين نويسنده زن خبرساز اين ماه باشد. «كيت ريان» نيز به عنوان ملك‌الشعراي آمريكا معرفي شد.

همچنين براي نخستين بار، با شكستن همه سنت‌هاي مرسوم، جايزه معتبر «اوكانر» بدون طي كردن مراحل مختلف، به «جومپا لاهيري» تقديم شد. اين جايزه معبترترين جايزه مجموعه داستان كوتاه سال است كه براي «خاك غريب» به اين نويسنده رسيد. هيات‌داوران با حذف مرحله نهايي و از ميان پنج نويسنده، لاهيري هندي‌الاصل را برنده اين جايزه معرفي كردند.

«استف پني» نيز با رمان «عطوفت گرگ‌ها» جايزه «تيكستون» را دريافت كرد. اين جايزه به بهترين رمان جنايي سال اهدا مي‌شود. اين در حالي بود كه «هنريتا رز.اينس» نيز جايزه «كين» را به خانه برد و «كيت سامراسكيل» با رمان «سوءظن آقاي ويچر» جايزه «سامويل هانسون» را براي برترين اثر غيرداستاني گرفت.

آگوست/خاموشي نويسندگان مبارز
در اين ماه سه چهره ادبي از دنيا رفتند: «محمود درويش»، شاعر مبارز فلسطيني، «آلكساندر سولژنيتسين»، نويسنده معترض روس و برنده جايزه نوبل و «سيمون گري»، نمايشنامه نويس و نويسنده انگليسي.

سپتامبر/ناكامي و كاميابي
سلمان رشدي مرتد از رقابت در فهرست بوكر سال بازماند؛ چرا كه هيات‌داوران، كتاب او «ساحره فلورانس» را براي اين رقابت ادبي نامناسب و ضعيف توصيف كردند. كتاب «نامه‌رسانان روستايي يونان و شماره‌هاي لغو شده آن‌ها» نيز با دريافت جايزه «آكلاد» نام خود را به عنوان عجيب‌ترين عنوان كتاب در 30 سال گذشته ثبت كرد. كتاب «چاقويي كه هرگز نمي‌برد» اثر «پاتريك نيس» نيز كتاب داستاني سال گاردين شد.

«ديويد فاستر والاس» نويسنده آمريكايي در همين ماه با مرگي خودخواسته در خانه‌اش در كاليفرنيا از دنيا رفت.

اكتبر/ نوبل فرانسوي
اظهارات «هوراس انگدال» سخنگوي جايزه نوبل در سوئد، موجي از بحث و جدل‌ها را به راه انداخت. با نزديك شدن به روزهاي اعلام نام برنده جايزه نوبل ادبيات، اين عضو آكادمي از ادبيات آمريكا به عنوان «بسيار منزوي، بسيار كوته‌بينانه و ...» ياد كرد. سرانجام «ژان ماري گوستاو لوكلزيو» نويسنده فرانسوي اين جايزه را براي «غناي جهاني آثارش» دريافت كرد.

كتابخانه بريتانيا با پرداخت 500 هزار پوند توانست 220 پرونده و جعبه از آثار «تد هيوز» را خريداري كند و آن‌ها را به آرشيو خود بيفزايد.

«آراويند آديگا» نويسنده هندي با نوشتن نخستين رمان خود «ببر سفيد» جايزه بوكر را به خود اختصاص داد. اين در حالي بود كه «ميلان كوندرا» نويسنده مشهور چك به جرم جاسوسي براي ارتش دولت كمونيستي در دهه 50 مورد اتهام قرار گرفت. او اين اتهام را رد كرد.

«گومورا» كتاب «روبرتو ساويانو»، نويسنده ايتاليايي كه با اقتباس فيلمي بر مبناي آن توانست جايزه كن را نصيب خود كند، ‌براي نويسنده‌اش دردسر آفريد و مافياي ناپل او را به مرگ تهديد كرد. اين امر منجر به امضاي بيانيه‌اي با 200 هزار امضا شد كه نام چهره‌هاي شاخص ادبي نيز در راس آن به چشم مي‌خورد.

گوگل با پرداخت 125 ميليون دلار توانست حق امتياز انتشار اينترنتي آثار نويسندگان را از آن خود كند. «مايك ايملا» نيز با انتشار «رهبر گم شده» دومين مجموعه اشعارش به عنوان برنده جايزه شعر «فوروارد» انتخاب شد.

نوامبر/باز هم فقدان يك چهره سرشناس
«هنري هيچينگز» با كتاب «زندگي پنهان واژه‌ها» نويسنده نخستين كتاب غيرداستاني بود كه توانست جايزه «جان ريس» را دريافت كند. اين در حالي بود كه «اندي استاتون» عنوان نخستين برنده جايزه كتاب‌هاي بامزه «رولد دال» را از آن خود كرد و «پاتريك نيس» نيز جايزه كتاب نوجوانان «بوك تراست» را برد.

«مايكل كرايتون» نويسنده كتاب «پارك ژوراسيك» در همين ماه درگذشت.

دسامبر/ خداحافظ «هارولد پينتر»
كتاب «داستان‌هاي بيدل نقال» به عنوان يك طرح خيريه از رولينگ به بازار آمد و پرفروش شد. «آلكس راث» نيز با كتاب «بقيه سر و صداست» كه درباره تاريخ موسيقي نوشته شده، توانست جايزه گاردين را براي نوشتن نخستين كتاب از آن خود كند.

سرانجام سال 2008 با خداحافظي با «هارولد پينتر» نمايشنامه‌نويس، شاعر، بازيگر و كارگردان تئاتر به پايان رسيد. پينتر كه سال‌هاي آخر عمر با سرطان دست و پنجه نرم مي‌كرد، از نويسندگان مخالف آمريكا و انگليس بود و خطاب به سردمداران اين دو كشور گفته بود: چه مقدار ديگر آدمكشي كفايت مي‌كند كه عنوان جنايتكار جنگي به خود بگيريد؟منبع: گاردين-مترجم:رويا ديانت